మహాభారతం ఒక అద్భుతమైన ప్రాచీన భారతీయ సాహిత్యము, ఇది కేవలం ఒక యుద్ధగాథ మాత్రమే కాకుండా, నైతికత, ధర్మం, కర్మ, జీవన విలువల గురించి బోధించే ఒక సర్వకాలీన మహాకావ్యంగా విరాజిల్లుతోంది. మహాభారతం వేద వ్యాసుడు రచించినట్లు భావించబడుతుంది. ఇది సంస్కృతంలో రచించబడిన మహాకావ్యం, దాదాపు 100,000 శ్లోకాలతో, ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద కావ్యంగా గుర్తింపు పొందింది.
కథా నేపథ్యం:
మహాభారతం కథ ప్రకారం, కౌరవులు మరియు పాండవులు భ్రాతృపరులు. పాండురాజు మరియు ధృతరాష్ట్రులు ఇద్దరు సోదరులు. పాండురాజు తండ్రి అవుతారు యుధిష్టిరుడు, భీముడు, అర్జునుడు, నకులుడు, సహదేవులు వంటి పాండవులకి, మరియు ధృతరాష్ట్రుడు కౌరవుల తండ్రి అవుతాడు, అతని సంతానం దుర్యోధనుడు, దుశ్శాసనుడు మరియు మరికొంత మంది. పాండవులు ధర్మానికి నిలబడినవారు, అయితే కౌరవులు అధికారం కోసం దుర్మార్గాన్ని అనుసరించారు. ఈ కథ కురుక్షేత్ర యుద్ధానికి దారితీసింది, ఇందులో పాండవులు మరియు కౌరవుల మధ్య యుద్ధం జరిగింది.
ప్రధాన పాత్రలు:
- ధృతరాష్ట్రుడు: పాండవుల మరియు కౌరవుల తండ్రి. అంధుడు మరియు సామ్రాజ్యాధికారి.
- గాంధారి: ధృతరాష్ట్రుని భార్య, కంటి కప్పులు కట్టుకుని, తన భర్తతో కలిసి ఉండాలనుకుంటుంది.
- దుర్యోధనుడు: కౌరవుల ప్రధాన నాయకుడు, అధికారం కోసం పాండవులతో శత్రుత్వం పెంచుకున్నాడు.
- యుధిష్టిరుడు: పాండవుల పెద్దవాడు, ధర్మరాజు.
- అర్జునుడు: పాండవులలో ఒకరైన అద్భుతమైన ధనుర్ధారి.
- కృష్ణుడు: పాండవుల స్నేహితుడు మరియు మార్గదర్శకుడు. ఇతని పాత్ర ముఖ్యంగా కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో కీలకమైనదిగా ఉంటుంది.
కురుక్షేత్ర యుద్ధం:
కౌరవులు పాండవులను మాయచేసి వారి సింహాసనం తస్కరించారు. పాండవులు ధర్మానికి కట్టుబడి ఉండడంతో, వారు 12 ఏళ్ళ అరణ్యవాసం మరియు 1 సంవత్సరం అజ్ఞాతవాసాన్ని స్వీకరించారు. దీనికి అనంతరం, వారు తమ సింహాసనం తిరిగి పొందేందుకు ప్రయత్నించారు, కానీ దుర్యోధనుడు దాన్ని తిరిగి ఇవ్వడానికి నిరాకరించాడు. ఫలితంగా, కురుక్షేత్రం అనే ప్రదేశంలో పాండవులు మరియు కౌరవుల మధ్య యుద్ధం ప్రారంభమైంది. ఈ యుద్ధంలో భాగంగా అనేక ధర్మసూత్రాలు, నైతిక సందేశాలు బోధించబడినాయి.
భగవద్గీత:
మహాభారతంలోని అత్యంత ప్రాముఖ్యమైన భాగం భగవద్గీత. కురుక్షేత్ర యుద్ధానికి ముందు, అర్జునుడు తన ఆత్మీయ సోదరులు, గురువులు మరియు స్నేహితులు యుద్ధంలో ఎదురు నిలబడినపుడు, ఆయన మనసులో సంశయంతో కలత చెందాడు. అప్పుడు, కృష్ణుడు ఆయనకు భగవద్గీత రూపంలో మహా జీవన సూత్రాలను బోధించాడు. భగవద్గీతలో ధర్మం, కర్మ యోగం, భక్తి యోగం, మరియు జ్ఞాన యోగం వంటి జీవన విషయాలపై కృష్ణుడు అర్జునునికి గుణమతమైన మార్గనిర్దేశం ఇచ్చాడు.
ఇతర ముఖ్యమైన అంశాలు:
- శాంతి పరమార్థం: మహాభారతం ధర్మం, కర్మ, శాంతి వంటి అంశాలను ప్రతిపాదిస్తుంది.
- రాజకీయ, సామాజిక వ్యవస్థలు: అప్పుడు రాజ్యవ్యవస్థలు ఎలా ఉండేవో, ప్రజల జీవితంలో రాజకీయ ప్రభావం ఎలా ఉండేదో కూడా మహాభారతం వివరిస్తుంది.
- సంస్కృతిక వారసత్వం: కేవలం ఒక యుద్ధ ఇతిహాసంగా మాత్రమే కాకుండా, భారతీయ సంస్కృతికి గొప్ప వారసత్వం కూడా మహాభారతం.
మహాభారతం అనేది సమాజం, మానవ సంబంధాలు, ధర్మం, నైతికతల గురించి గొప్పగా చెప్పే శాశ్వత కావ్యంగా భావించబడుతుంది.