అరణ్యకాండ రామాయణంలోని మూడవ భాగం, ఇందులో రాముడు, సీత, లక్ష్మణులు అరణ్యంలో గడిపిన రోజులు, రావణుడి సీత అపహరణ, రాక్షసులతో జరిగిన సంఘటనలు ప్రధానమైనవి. ఈ కాండలోని వివిధ ముఖ్యమైన కథలు ఈ విధంగా ఉంటాయి:
1. అగస్త్యుని ఆశీర్వాదం
రాముడు, సీత, లక్ష్మణులు అరణ్యంలోకి ప్రవేశించిన తరువాత, వారు అగస్త్య మహర్షి ఆశ్రమానికి చేరుకుంటారు. అగస్త్యుడు రామునికి ఆశీర్వాదంగా కొన్ని దివ్యాస్త్రాలు ప్రసాదిస్తాడు. వీటిలో బ్రహ్మాస్త్రం, విష్ణు చక్రం, శివధనస్సు వంటి శక్తివంతమైన ఆయుధాలు ఉంటాయి, ఇవి రాముడికి భవిష్యత్తులో రావణుడితో యుద్ధం చేసే సమయంలో ఉపయోగపడతాయి.
2. పంచవటీ లో స్థిరపడటం
అగస్త్యుని సూచన మేరకు, రాముడు, సీత, లక్ష్మణుడు పంచవటీ అనే ప్రదేశంలో స్థిరపడతారు. ఈ ప్రాంతం పౌరాణికంగా ఎంతో శక్తిమంతమైనదిగా చెప్పబడింది. ఇక్కడ వారు కృత్రిమంగా గృహ నిర్మాణం చేసి నివసిస్తారు. ఈ ప్రదేశంలోనే సీత అపహరణకు సంబంధించిన సంఘటనలు జరుగుతాయి.
3. శూర్పణఖ కథ
శూర్పణఖ, రావణుడి చెల్లెలు, రాముణ్ణి చూసి అతనిపై మోహిస్తుంది. ఆమె రాముణ్ణి వివాహం చేసుకోవాలని కోరుతుంది. అయితే, రాముడు సీత తన భార్య అని, ఆమెకు సూటిగా అంగీకరించడు. రాముడు ఆమెను లక్ష్మణుడి వద్దకు పంపుతాడు. లక్ష్మణుడు కూడా ఆమె అభ్యర్థనను తిరస్కరిస్తాడు. కోపంతో, శూర్పణఖ సీతను హింసించడానికి ప్రయత్నిస్తుంది. లక్ష్మణుడు ఆగ్రహంతో ఆమె ముక్కును నరికి వేస్తాడు.
4. ఖర, దూషణుల వధ
శూర్పణఖ తన ముక్కు నరకబడ్డ తరువాత, తన సోదరులైన ఖర మరియు దూషణ అనే రాక్షసులను రాముడిపై ప్రతీకారం తీర్చుకోవడానికి పిలుస్తుంది. రాక్షసులు తమ సైన్యంతో కలిసి రాముడిపై దాడి చేస్తారు. అయితే, రాముడు ఒకసారే వారి సైన్యాన్ని సంహరించి, ఖర, దూషణులను కూడా వధిస్తాడు. ఇది రాముని వీరత్వాన్ని, ధర్మాన్ని కాపాడే శక్తిని స్పష్టంగా చూపిస్తుంది.
5. సీతా అపహరణం
ఈ కాండలో అత్యంత ప్రధానమైన కథ సీతా అపహరణం. రావణుడు, తన చెల్లెలైన శూర్పణఖ అవమానం వల్ల ప్రతీకారం తీర్చుకోవాలని నిర్ణయించి, రాముడు సీతను ఎంతో ప్రేమగా చూస్తున్నాడని తెలుసుకొని, సీతను అపహరించేందుకు పథకం వేస్తాడు. మారీచుడు అనే రాక్షసుడు స్వర్ణమృగ రూపంలో రాముడి ఎదుట ప్రవేశించి, సీతను మోసగిస్తాడు. సీత స్వర్ణమృగాన్ని పట్టుకోవాలని కోరుతుంది. రాముడు ఆ మృగాన్ని వెంబడించి పోతాడు. రాముడి లేమిని ఆసరాగా తీసుకొని, రావణుడు సీతను అపహరిస్తాడు.
6. జటాయువు వీరోచిత యత్నం
సీతను అపహరించి లంకకు తీసుకెళ్లే మార్గంలో రావణుడిని అడ్డుకునే ప్రయత్నం చేసిన వృద్ద గరుత్మంతుడు జటాయువు కథ చాలా ప్రాధాన్యత కలిగినది. జటాయువు రావణుడిని ఎదురించి, సీతను కాపాడటానికి యుద్ధం చేస్తాడు. కానీ, రావణుడు జటాయువు యొక్క రెక్కలను నరికివేస్తాడు, అది వలన జటాయువు తీవ్రంగా గాయపడి నేలపై పడిపోతాడు. చివరగా, రాముడు జటాయువును కనుగొని, అతని నుండి సీత అపహరణ వివరాలను తెలుసుకుంటాడు.
7. శబరితో సాక్షాత్కారం
రావణుడు సీతను అపహరించిన తరువాత, రాముడు, లక్ష్మణుడు ఆ అరణ్యంలోనే సీతను వెతుకుతారు. వెతుకుతూ శబరి అనే భక్తురాలిని కలుసుకుంటారు. శబరి ఎంతోకాలంగా రాముని కోసం ఎదురు చూస్తోంది. రాముడు వచ్చిన వెంటనే ఆమె తన జీవిత కర్తవ్యాన్ని పూర్తిచేసుకున్నట్లుగా భావించి, రాముని పాదాలను పూజించి, పరమపదానికి చేరుకుంటుంది.
8. కబంధుడి వధ
సీతను వెతుకుతూ ఉండగా, రాముడు మరియు లక్ష్మణుడు కబంధుడు అనే రాక్షసుడిని ఎదుర్కొంటారు. కబంధుడు ఎంతో శక్తిమంతమైన రాక్షసుడు, తన భీకర రూపంతో వారిని భయపెట్టే ప్రయత్నం చేస్తాడు. రాముడు, లక్ష్మణుడు కలిసి కబంధుడిని వధిస్తారు. మరణానికి ముందు కబంధుడు, సుగ్రీవుడు అనే వానరరాజుతో స్నేహం చేస్తే సీతా వివరాలు తెలుస్తాయని సూచిస్తాడు.
అరణ్యకాండలో ఈ కథలు రాముడి ధైర్యాన్ని, ధర్మాన్ని మరియు సీతపై ఉన్న ప్రేమను స్పష్టంగా చూపిస్తాయి.