అయోధ్యాకాండ రామాయణం యొక్క రెండవ భాగం, ఇందులో రాముని అరణ్యవాసం, దశరథుని మరణం, భరతుని తపన మరియు అయోధ్య రాజ్యంలో ఉన్న సంఘటనలను వివరిస్తుంది. ఈ కాండలోని ముఖ్యమైన కథలు ఈ విధంగా ఉన్నాయి:
1. రాముడి పట్టాభిషేకం సన్నాహాలు
దశరథ మహారాజు వృద్ధాప్యం దగ్గరపడటంతో, రాముడిని అయోధ్య రాజుగా పట్టాభిషేకం చేయాలని నిర్ణయిస్తాడు. రాముడు ప్రజలచే ప్రియమైనవాడే కాకుండా, ధర్మానికి ప్రతీకగా ఉన్నాడు. పట్టాభిషేకం కోసం అన్ని ఏర్పాట్లు జరుగుతున్నాయి, అయితే ఇది కైకేయికి రాముడిని వనవాసానికి పంపడానికి ఓ మార్గం అవుతుంది.
2. కైకేయి వరాలు
కైకేయి, దశరథుని మరో భార్య మరియు భరతుడి తల్లి, మన్థర అనే దాసి ప్రేరణతో, తనకు పూర్వం ఇచ్చిన రెండు వరాలను కోరుకుంటుంది. మొదటి వరంగా తన కుమారుడు భరతుడిని అయోధ్య రాజుగా చేయాలని, రెండవ వరంగా రాముడిని 14 సంవత్సరాలపాటు అరణ్యవాసం చేయాలని కోరుతుంది. ఈ నిర్ణయం దశరథ మహారాజును తీవ్రంగా బాధిస్తుంది, కానీ అతను కైకేయికి ఇచ్చిన మాటను నిలబెట్టుకుంటాడు.
3. రాముడి అరణ్యవాసం
కైకేయి వరాలు కోరిన తర్వాత, రాముడు, లక్ష్మణుడు, సీత రాముని అరణ్యవాసానికి వెళ్ళడంపై విరోధం వ్యక్తం చేయడాన్ని సమర్థవంతంగా అంగీకరిస్తాడు. రాముడు తన తండ్రి మాటను గౌరవించి, ధర్మబద్ధంగా 14 సంవత్సరాలపాటు అరణ్యంలో నివసించడానికి వెళ్ళడానికి సిద్ధమవుతాడు. లక్ష్మణుడు తన అన్నకు సహాయపడటానికి, సీత కూడా తన భర్తతో పాటు ఉండటానికి వెళ్లతారు.
4. దశరథుని మరణం
రాముడి వనవాసానికి వెళ్ళిన తర్వాత, దశరథుడు తీవ్ర విచారంలో మునిగిపోతాడు. రాముని వలన పూర్వం జరిగిన శ్రవణ కుమారుని మరణం గురించి దశరథుని మనస్సులో బాధ తన్నుకొస్తుంది. ఆ బాధతో పాటు రాముని వేరిపోవడం తట్టుకోలేక, దశరథుడు మరణిస్తాడు.
5. భరతుని తిరస్కారం
అరణ్యవాసం సమయంలో భరతుడు తన తల్లి కైకేయి చేసిన పాపకార్యాలను తెలుసుకుని, తీవ్రంగా కోపంతో రగులుకొస్తాడు. భరతుడు రాముని రాజ్యాన్ని చేపట్టడాన్ని అస్సలు అంగీకరించలేకపోతాడు. అతను వెంటనే అరణ్యానికి వెళ్ళి, రాముడిని తిరిగి అయోధ్యకు తీసుకురావడానికి ప్రయత్నిస్తాడు.
6. రామ పాదుకలు
భరతుడు రాముడిని పట్టాభిషేకం చేసేందుకు వేడుకుంటాడు, కానీ రాముడు తన తండ్రి మాటను నిలబెట్టుకోవడంలో ధృడంగా ఉంటాడు. భరతుడు రాముడికి ఎంతమాత్రం వినతి చేసినా, రాముడు తిరస్కరిస్తాడు. అయితే, భరతుడు రాముడి పాదుకలను తీసుకొని, వాటిని సింహాసనంపై ఉంచి, రాముడు తిరిగి వచ్చేవరకు తాను సుదూరంలో నుండే పాలన చేస్తానని ప్రతిజ్ఞ చేస్తాడు.
7. భరతుని తపన
భరతుడు రాముడు లేని రాజ్య పాలనను తృప్తిగా స్వీకరించడు. అతను రాముడి తిరిగి రాక కోసం ఎదురు చూసుకుంటూ, నందిగ్రామంలో నివసిస్తూ, తపస్సు చేయడం మొదలుపెడతాడు. తన తమ్ముడికి పట్ల చూపించిన ఈ భక్తి, మరియు రాముని పట్ల ఉన్న భక్తి, అయోధ్య ప్రజలను కలవరపెట్టినప్పటికీ, భరతుడు తన వాగ్దానాన్ని నిలబెట్టుకుంటాడు.
8. లక్ష్మణుడి త్యాగం
లక్ష్మణుడు తన అన్న రాముడిని పూర్తిగా అంకితం చేసి, రాముడు అరణ్యంలో ఉండే సమయమంతా అతనితో ఉండడానికి నిశ్చయిస్తాడు. అతని ఈ త్యాగం మరియు సహనం ఈ కాండలో ప్రధానంగా ప్రస్తావించబడింది. లక్ష్మణుడు అరణ్యవాసంలో రాముడికి ప్రతి దశలో భుజంగా ఉంటాడు.
9. కుసుమవనానికి వీడ్కోలు
రాముడు, సీత, లక్ష్మణుడు వనవాసం వెళ్లే ముందు కుసుమవనంలో ఉండే చివరి రాత్రి ఎంతో భావోద్వేగంతో నిండినది. అయోధ్య ప్రజలు కూడా రాముడిని వీడలేకపోతూ, రాముడితోనే వెళ్ళడానికి ప్రయత్నిస్తారు. అయితే, రాముడు వారిని శాంతింపజేసి, తనకు ఆశీర్వాదం ఇవ్వమని కోరతాడు.
అయోధ్యాకాండలో ఈ కథలు రాముడి ధర్మానికి ప్రతీకలు, కుటుంబంలోని ప్రేమ, నిబద్ధత, మరియు బాధ్యతలను స్పష్టంగా చూపిస్తాయి.